Бластэры супраць «Цырконаў»: УСУ выкарысталі сакрэтную зброю?

Экспэрты раскрылі падрабязнасці.

У апошніх атаках на Кіеў расейскія гіпергукавыя ракеты «Цыркон» не апраўдалі ўскладзеных на іх надзей. Яны не дасягнулі сваіх мэт і не адпавядаюць заяўленым характарыстыкам. Такая выснова падмацоўваецца аналізам абломкаў ракет і здагадкай аб іх збіцці сістэмамі Patriot або SAMP/T, якія знаходзяцца на ўзбраенні Сіл абароны Украіны. Улічваючы, што «Цыркон» быў разрэкламаваны Крамлём як нейкая «суперзброя», збіццё адразу дзвюх ракет спарадзіла версіі аб тым, што расейскія ракеты былі збітыя пры дапамозе нейкай сакрэтнай зброі. Магчыма лазернай. Разам з тым нягледзячы на дэбаты аб патэнцыйным выкарыстанні лазернай зброі, фокус застаецца на рэальных магчымасцях і абмежаваннях сучаснага ўзбраення ва ўмовах рэальных баявых дзеянняў, піша «Апостраф».

«Гіпер» не «гіпер»

Гіпергукавыя ракеты «Цыркон», выкарыстаныя Расеяй для нападаў на Кіеў 7 лютага і 25 сакавіка, не выконваюць сваю баявую функцыю. Як заявіў кіраўнік лабараторыі ваенных даследаванняў Кіеўскага навукова-даследчага інстытута судовых экспэртыз Андрэй Кульчыцкі ў інтэрв'ю «Суспільнаму», хвалёныя расейскія «Цырконы» не дасягаюць мэты і не адпавядаюць характарыстыкам, заяўленым расейскімі ўладамі.

Да такіх высноў Андрэй Кульчыцкі прыйшоў, прааналізаваўшы абломкі ракет.

«Баявую задачу названая ракета не выконвае. Усё, што там зараджана, а таксама ўсе характарыстыкі ў духу «супер» і «гіпер» — усё гэта словы. Напраўду да баявога выкарыстання ракеце яшчэ ісці і ісці», — зазначыў экспэрт у каментарыі журналістам.

З ягоных слоў вынікала, што два расейскія «Цырконы», як мяркуецца, былі збітыя сістэмамі Patriot, якія на ўзбраенні Сіл абароны Украіны. Ён таксама згадаў, што баявая частка ракеты змяшчае не больш за 40 кілаграмаў выбуховага рэчыва. Аднак дэталёвы аналіз яшчэ вядзецца, каб вызначыць склад выбухоўкі.

Як вядома, 25 сакавіка практычна сінхронна з абвяшчэннем аб паветранай трывозе, у Кіеве раздаліся выбухі. Першапачаткова паведамлялася, што СПА нейтралізавала дзве балістычныя ракеты, запушчаныя Расеяй з тэрыторыі часова акупаванага Крыма. Выданне Defense Express, спасылаючыся на свае крыніцы, сцвярджала, што 25 сакавіка сілы СПА маглі збіць над Кіевам дзве расейскія ракеты ЗМ22 «Цыркон». Гэта, паводле іх слоў, было другое вядомае выкарыстанне гэтых ракет пасля няўдалай спробы атакі на Кіеў 7 лютага.

Паралельна з гэтым шэраг каналаў у Тэлеграм пачалі распаўсюджваць інфармацыю, што расейскія «Цырконы» з тэрыторыі Крыма да Кіева далятаюць усяго «за тры хвіліны». Як намагаюць у Defense Express, адміны названых каналаў спрабавалі ўзняцца на тэме нібы расейскай суперзброі.

«Згодна з інфармацыяй, якую Defence Express атрымала з уласных крыніц, на асноўным маршавым адцінку хуткасць складае каля 5,5-7,5 махаў. Пры заходзе цэлі, калі ракета ідзе ў піку, то яна развівае хуткасць 7,5 махаў, але а калі падчас палёту яна набліжаецца да зямлі, то хуткасць падае да 4,5 махаў. Аўтары гэтых ТГ-каналаў узялі максімальную хуткасць на 7,5 махаў і палічылі па прамой ад Крыма да Кіева, пры гэтым няправільна пералічылі з махаў на кіламетры на гадзіну», - растлумачыў у эфіры Апостраф TV галоўны рэдактар Defence Express Алег Каткоў.

Калі максімальна спрасціць, то з тэрыторыі акупаванага Крыма «Цыркон» можа ляцець да Кіева за 7 хвілін, што ўсё роўна робіць яго грознай зброяй. З іншага боку, даволі невялікая баявая частка (100-150 кг) робіць яго менш небяспечным у параўнанні з іншымі расейскімі ракетамі, здольнымі несці 350-500 кг выбухоўкі.

Асноўнай версіяй, якую абмяркоўваюць у экспэртнай супольнасці, з'яўляецца тая, паводле якой «Цырконы» 25 сакавіка над Кіевам, хутчэй за ўсё, збівалі Patriot або SAMP/T, што напраўду самы просты варыянт абароны ад гіпергукавых і аэрабалістычных ракет.

Ад тэорыі - да практыкі

Адпаведна, адной з першапачатковых версій было тое, што расейскія «Цырконы» маглі быць збітыя нейкай сакрэтнай лазернай зброяй. Тым больш, што ўжо былі выпадкі, калі Сілы абароны Украіны выкарыстоўвалі зброю з лазерным кампанентам супраць расейскіх ударных БПЛА. Размова ідзе аб сістэме лазернага навядзення.

Версіі наконт таго, што «Цырконы» «прызямлілі» менавіта лазернай зброяй пакуль застаюцца на ўзроўні тэорыі.

«Груба кажучы, лазерная зброя - гэта проста вельмі дарагая версія анты-дронавай стрэльбы. Пакуль у нас не было паведамленняў аб тым, што нам была пастаўленая ў краіну дадатковая наменклатура, якая б уключала лазерны кампанент. Значна важней, што расейцы спрабавалі выкарыстаць «Цырконы», але ў іх нічога не атрымалася. У некаторым сэнсе, нядрэнна, што вакол гэтай няўдачы дагэтуль можа захаваюцца некаторая нявызначанасць і інтрыга, у тым ліку, каб супраціўнік не змог зрабіць высновы з уласных тэхнічных пралікаў», - адзначыў у каментары «Апострафу» экспэрт Defense Express Іван Кірычэўскі.

Нават калі лазерная зброя не выкарыстоўвалася супраць расейскіх «Цырконаў», гэта не азначае, што яна не можа ў перспектыве з'явіцца. Міністэрства абароны Вялікабрытаніі ў пачатку года паведаміла, што правяло тэставанне лазернай зброі DragonFire. Выпрабаванні праходзілі на ваенным палігоне ў архіпелагу Гебрыды.

DragonFire была ўпершыню задзейнічана ў Вялікабрытаніі для знішчэння паветраных цэляў. Хоць далёкасць дзеяння сістэмы не выдаецца, яна эфектыўная ў межах прамой бачнасці і здольная знішчаць усе цэлі, якія можна ўбачыць. Міністэрства падкрэслівае высокую дакладнасць сістэмы, параўнальную з трапляннем у манету памерам на 1 фунт стэрлінгаў з адлегласці аднаго кіламетра.

Лазерная зброя DragonFire ужо прайшла выпрабаванні ў Вялікабрытаніі

Энэргетычная лазерная зброя валодае здольнасцю знішчаць аб'екты з хуткасцю святла, выклікаючы пашкоджанні структуры мэты або дасягаючы «больш значных эфектаў» пры траплянні ў боегалоўку.

Лазернае ўзбраенне мае перспектывы стаць эканамічнай альтэрнатывай для місій, бягучае выкананне якіх патрабуе выкарыстання ракет. Эксплуатацыйныя выдаткі на лазерную зброю, як правіла, не перавышаюць 10 фунтаў стэрлінгаў за стрэл.

Міністр абароны Вялікабрытаніі Грант Шэпс выказаў меркаванне, што такая зброя можа кардынальна змяніць характар вядзення ваенных дзеянняў, скараціўшы неабходнасць у дарагіх боепрыпасах і зменшыўшы рызыкі пабочнай шкоды.

Ці магчымы варыянт, што лазерную зброю не проста распрацавалі і пратэставалі, але ўжо ўпотай перадалі Украіне? На жаль, але вайсковыя экспэрты не разглядаюць такую версію за рэалістычную.

«У нас ёсць некаторыя праблемы з пастаўкамі «звычайных» узбраенняў, таму меркаваць, што нам могуць наўпрост перадаць нейкія звышсакрэтныя распрацоўкі апошняга пакалення, было б крыху наіўным. Цяпер для нас важныя два моманты. «Цырконы» не такія «увішныя» як бы хацелася ворагу. Нашыя СПА здольныя іх збіваць. Другое, нам трэба засяродзіцца на тым, дзе менавіта запускаюць і біць па пускавых устаноўках. Паводле маіх здагадак, «Цырконы» маглі запусціць з тэрыторыі паміж Севастопалем і бухтай Ласпі з мадэрнізаваных сістэм «Баль» і «Бастыён», – кажа «Апострофу» ваенны экспэрт, палкоўнік запасу УСУ Уладзіслаў Селязнёў.

Эканомна і магутна

Разам з тым не варта выключаць варыянт перадачы Кіеву такіх узбраенняў у будучыні або стварэнне супольнай вытворчасці з краінамі NАТО.

У снежні мінулага года з'явілася інфармацыя аб тым, што Ваенна-паветраныя і Ваенна-марскія сілы ЗША запыталі ў абароннай кампаніі Raytheon распрацоўку, стварэнне і тэставанне сістэм, мэта якіх - вывядзенне з ладу электронных кампанентаў супраціўніка з выкарыстаннем выбухаў энэргіі.

Raytheon, адказваючы на запыт Пентагона, абвясціла аб намеры падаць прататыпы для праграмы прасунутай электрамагнітнай нейтралізацыі і паразы з выкарыстаннем накіраванай энэргіі ў фінансавых гадах 2024 і 2026.

Кампанія ўдакладніла, што гэтыя прататыпы зброі будуць устойлівымі і мабільнымі для выкарыстання на перадавой у барацьбе з "паветранымі пагрозамі".

Прэзідэнт у перадавых тэхналогіях у Raytheon Колін Вілан заявіў, што некінетычныя сістэмы абароны адыгрываюць ключавую ролю ў стратэгіі нацыянальнай бяспекі ЗША.

«Новыя магутныя мікрахвалевыя сістэмы ад Raytheon - эканамічна выгадныя і надзейныя развязанні, якія функцыянуюць з хуткасцю святла, даючы нашым вайскоўцам перавагу ў абароне ад хуткіх і манеўраных пагроз», – удакладніў ён.

Раней Raytheon распрацоўвала для ВПС ЗША мікрахвалевую сістэму контр-электронікі з павялічаным радыусам дзеяння, вядомую як CHIMERA. У сваю чаргу, брытанскае аддзяленне Raytheon абвясціла ў пачатку года аб планах інтэграцыі іншага тыпу зброі накіраванай энэргіі – высокаэнэргетычнага лазера – на браняваную машыну Wolfhound.

Зброя накіраванай энэргіі (DEW) уздзейнічае на цэль з дапамогай інтэнсіўнай энэргіі без выкарыстання традыцыйных набояў. Яна ўключае ў сябе выкарыстанне лазераў, мікрахваляў, пучкоў часціц і акустычных прамянёў. Гэта зброя прымяняецца для нейтралізацыі жывой сілы, ракет, транспартных сродкаў і беспілотнікаў. Знаходзячыся ў стадыі распрацоўкі і тэставанні, DEW валодае ўнікальнай перавагай: лазеры распаўсюджваюцца з хуткасцю святла, выключаючы неабходнасць кампенсавання руху цэлі на вялікіх дыстанцыях, што робіць ухіленне ад лазера пасля актывацыі немагчымым.

«Вядома, распрацоўкі такіх узбраенняў вядуцца, але шмат што ўсё яшчэ застаецца на ўзроўні экспэрыментаў і тэорыі, бо супраць законаў фізіцы не пойдзеш. Звярніце ўвагу, што DragonFire тэстуюць ва ўмовах чыстага неба і добрага надвор'я. Чаму? Таму што калі ідзе дождж ці проста на дварэ туман, то лазеры ў такой сітуацыі бескарысныя», - растлумачыў у каментары «Апострофу» палітычны аналітык, экспэрт у ракетных узбраеннях Аляксандр Качаткоў.

Згодна са звесткамі з адкрытых крыніц Пентагон інвестуе блізу аднаго мільярда даляраў на год для распрацоўкі DEW, мэтай якой з'яўляецца інтэграцыя гэтага ўзбраення на борце самалётаў, караблёў і наземных транспартных сродкаў для процідзеяння дронам і ракетам. З іншага боку, як намагаюць у Defence Express, улады ЗША марнуюць на гіпергукавую зброю істотна больш - 40-60 млрд даляраў. З гэтага можна зрабіць ускосную выснову, што менавіта для Пентагона можа быць прыярытэтам.

Вядома, рэальную інфармацыю аб тым, якую менавіта лазерную зброю распрацоўваюць у ЗША ніхто агучваць не стане ў выглядзе сакрэтнасці падобных распрацовак, але ў гісторыі з распрацоўкай і выкарыстаннем DEW адным з каменем спатыкнення з'яўляюцца менавіта фізічныя абмежаванні.